در نوامبر سال ۱۹۱۵ میلادی وقتی که ذخیره غلات جنوب شرق (استان سیستان و بلوچستان فعلی) به نظامیان انگلیسی فروخته شد، قیمت هر خروار گندم به بیست تومان افزایش یافت؛ البته اگر می‌شد پیدا کرد. در شمال شرق (استان خراسان فعلی)، نظامیان روس همه راه‌ها را بستند و از انتقال گندم به جز آنهایی که به مقصد ارتش روادامه مطلب ...
در نوامبر سال ۱۹۱۵ میلادی وقتی که ذخیره غلات جنوب شرق (استان سیستان و بلوچستان فعلی) به نظامیان انگلیسی فروخته شد، قیمت هر خروار گندم به بیست تومان افزایش یافت؛ البته اگر می‌شد پیدا کرد. در شمال شرق (استان خراسان فعلی)، نظامیان روس همه راه‌ها را بستند و از انتقال گندم به جز آنهایی که به مقصد ارتش روس بودند جلوگیری می‌کردند. به علاوه در اختیار قرار دادن چارپایانی همچون قاطر و شتر برای صنعت نفت در خوزستان و نیز برای خدمت‌رسانی به ارتش روسیه و انگلیس، شبکه حمل و نقل کشور را نابسامان کرده بود و توزیع غذا در کشور را با مشکل مواجه نموده بود و این منجر به نتایج فاجعه‌آمیز شده بود. هنگام جنگ، معمولاً هزینه انتقال غلات بیشتر از کشت آن در بسیاری از مناطق ایران بود. همه این مسائل، شرایط مردم فقیر را بیش از پیش هراس‌انگیز کرده بود.
عوامل قحطی در ایران
ترکیبی از مصادره گسترده، واسطه گری هنگام جنگ، احتکار و مشکلات کشاورزی به عنوان دلایل این قحطی بیان شده‌است. به علاوه جنگ باعث به هم خوردگی تجارت و تولید محصولات کشاورزی شده بود.
احتکار احمدشاه قاجار در زمان قحطی
یکی از محتکران عمده غلات، احمدشاه بود که تن به پیشنهاد خرید منصفانه رئیس‌الوزرای خود نیز نمی‌داد و مقادیر زیادی گندم و جو در انبارها ذخیره کرده بود. شاه قاجار در برابر پیشنهادهای خرید صدراعظم خود اظهار می‌داشت «جز به قیمت روز به صورت دیگر حاضر برای فروش نیستم». در این برهه میرزا حسن خان مستوفی الممالک با جدیت و تلاش فراوان، به رغم درگیر شدن با عوامل آشکار و نهان انگلیس و روس، با وضع برنامه‌ای درصدد نجات هموطنان خود از این وضع آشفته، مقابله با محتکران و اتخاذ تدابیری برای خرید عادلانه ارزاق عمومی به ویژه گندم، برنج، جو و توزیع آن میان هموطنان بود.
رفتار انگلیسی‌ها نسبت به ایرانیان در حال گرسنگی به‌طور غیرمعمولی شبیه همان کاری است که پنجاه سال قبل تر نسبت به ایرلندی‌ها انجام دادند. انگلیسی‌ها این‌طور تبلیغ کردند که ایرانیان و مخصوصاً گروه‌های مقاومت ایرانی مقصر قحطی هستند. همان‌ها هستند که غذا را احتکار می‌کنند. وقتی انگلیسی‌ها شروع به راهسازی کردند این‌طور وانمود کردند که امدادرسانی بر اساس بخشندگی انگلیسی‌ها بنا شده و ایرانیها شکرگزار نیستند.
جنگ جهانی و ورود قوای روس و انگلیس به خاک ایران
با وجود اعلام بی‌طرفی ایران، نیروهای متخاصم انگلیس و روس از نقاط مختلف وارد کشور شدند. جدا از دلایل ژئوپلتیک و منابع حیاتی ایران که برای ادامه جنگ ضروری بود، یکی از دلایل این تعرض به ایران، شکل‌گیری احساسات همسو با آلمان از طریق یکی از مقامات دربار بود و بریتانیا از بیم وقوع کودتای آلمانی در ایران، نیروهای خود را تا پشت دروازه‌های پایتخت پیش آورد. با توجه به نیاز این قوا به آذوقه تمام غلات و مایحتاج ایرانیان حتی زیادتر از نیاز عمداً توسط قوای انگلیس جمع‌آوری می‌شد.
آمار کشته‌های قحطی بزرگ ایران
ژنرال لیونل دنسترویل دربارهٔ اقدام انگلیس در خرید غله در ایران می‌نویسد: «در اثر خریدهای ما قیمت غله بالاتر رفت و هر افزایش جزئی به معنای مرگ بسیاری از افراد بود» وی در تاریخ ۵ مهٔ ۱۹۱۸ (۱۴ اردیبهشت ۱۲۹۷) از همدان می‌نویسد: «قحطی در اینجا اسفناک است… ما محصول را ۴۰ تومان می‌خریم و امیدواریم مقداری هم کمتر از این تهیه کنیم. هر روز بسیاری می‌میرند و بسیاری نیز در حال کمک‌رسانی مرده‌اند. اکنون که برف‌ها آب شده و بهار آغاز شده‌است، مردم می‌روند بیرون و مثل گاو در مراتع می‌چرند». بسیاری از این مردم نگون‌بخت در حال چریدن در مراتع مرده‌اند.
پاره‌ای از منابع مانند محمدقلی مجد از این فراتر رفته‌اند و ادعا نموده‌اند که هیچ کشوری مانند ایران از جنگ جهانی آسیب ندیده‌است. به نوشته عباس میلانی بسیاری از دیدگاه‌های ارائه شده توسط مجد محل شک می‌باشد. در کارهای مجد، او تمایل به این داشته‌است تا منابعی گلچین کند که دیدگاه از پیش تعیین شده او را تأیید کند.
از دیدگاه مجد، این قحطی بزرگترین قحطی و بزرگترین فاجعهٔ تاریخ ایران است که از حملهٔ مغول در قرن سیزدهم میلادی نیز بسیار فراتر رفت. همان‌طور که اشاره شد، این واقعه یکی از مصائب بزرگ تاریخ ایران است که دربارهٔ آن مطالب اندکی نوشته شده و حتی کمتر شناخته شده‌است. از دیدگاه مجد در این قحطی نزدیک به ۴۰٪ (در برخی دیگر از منابع ۲۵ درصد) از جمعیت ایران به سبب گرسنگی و سوء تغذیه و بیماری‌های ناشی از آن نابود شدند و مجد دولت بریتانیا را به دلیل خرید گستردهٔ غله و مواد غذایی در ایران، وارد نکردن غذا از هند و بین‌النهرین، ممانعت از ورود غذا از ایالات متحده و اتخاذ سیاست‌های مالی – از جمله نپرداختن درآمدهای نفت به ایران – مسبب اصلی می‌داند.
پژوهشگرانی همچون یرواند آبراهامیان، همایون کاتوزیان و بری روبین در بررسی‌های پژوهشی خود مرگ بر اثر گرسنگی و بیماری را حدود دو میلیون برآورد کرده‌اند.
نقش میرزا کوچک خان و کمک او به قحطی زدگان ایران
نهضت جنگل مقارن با قحطی در ایران بود. در این مقطع در جغرافیای حکومت میرزا کوچک خان آثار قحطی کمتر دیده می‌شد و جنگلیها با مدیریت منابع طبیعی و کشاورزی گیلان توانسته بودند این قحطی بزرگ را در محدودهٔ سرزمینی خود کنترل کنند.
همزمان با شرایط سخت قحطی بزرگ در ایران، نهضت جنگل توانست علاوه بر کنترل قحطی در گیلان، ملجا و پناهگاهی برای بسیاری از ایرانیان باشد. جنگلیها مقرری مشخصی از برنج برای مردم تهران، همدان، و چند شهر و آبادی دیگر در نظر گرفته بودند. عملکرد کمیته تحت ریاست کوچک خان در خصوص مدیریت قحطی باعث شد هیأتهای مذهبی آمریکایی حقوق بشر در رشت پول امداد را پس فرستند و بگویند به دلیل تدابیر مؤثری که این ایلیاتی‌ها (جنگلیها) به کار گرفته‌اند به کمک ایشان نیازی نبوده‌است. همچنین پدر موری سرپرست هیئت مذکور، موفقیت جنگلیها را بدین گونه ستود: جنگلیها ماهانه ۱۰ هزار دلار صرف مراقبت از پناهندگان قحطی زده‌ای می‌کنند که به رشت می‌آیند.
به گفته یکی از پزشکان بیمارستان آمریکایی در تهران با نام دکتر جی دی فریم، جنگلیها با فراهم آوردن سرپناه برای مردم بی‌پناه و کنترل ورود و خروج برنج از شهر رشت عملیات امداد ترتیب دادند. این عملیات امداد شگفتی این پزشک را برانگیخته بود.
تصاویر قحطی بزرگ ایران
منبع: ویکی پدیا و چند سایت دیگر
کوچک کردن
ناهار بالای آسمان خراش ، نیویورک ، 1932 این افراد از کارگران ساختمانی هستند که در مرکز راکفلر کار می کردند. عکاس همچنان یک راز است. اما این تصویر از آن زمان نماد قدرت و مقاومت آمریکایی است. عکس بمب اتمی ژاپن عکسی از این ستون آتش که پس از پرتاب Fat Boy بر روی ناگازاکی توسط نیروهای آمریکایی کرفادامه مطلب ...
ناهار بالای آسمان خراش ، نیویورک ، ۱۹۳۲
این افراد از کارگران ساختمانی هستند که در مرکز راکفلر کار می کردند. عکاس همچنان یک راز است. اما این تصویر از آن زمان نماد قدرت و مقاومت آمریکایی است.
عکس بمب اتمی ژاپن
عکسی از این ستون آتش که پس از پرتاب Fat Boy بر روی ناگازاکی توسط نیروهای آمریکایی کرفته شده. ۸۰،۰۰۰ نفر جان خود را از دست دادند و ژاپن ۶ روز بعد تسلیم شد. این رویداد اغلب به عنوان کاتالیزوری که منجر به پایان یافتن WW2 می شود ذکر می شود.
اولین اشعه ایکس پزشکی در جهان
دست خانم ویلهلم رونتگن ، ۱۸۹۵. این تصویر توسط همسر خانم ویلهام ثبت شده است و اولین اشعه ایکس پزشکی در جهان است. این تصویر همچنین برنده اولین جایزه نوبل فیزیک در سال ۱۹۰۱ برای ویلهم شد.
راهب سوزان ، ۱۹۶۳
عکس برنده جایزه پولیتزر از راهب به ظاهر آرام که به سبک لوتوس نشسته است و در شعله های آتش فرو رفته است ، اولین تصویر برجسته ای است که از باتلاقی ظاهر می شود که به زودی در آمریکا به وجود می آید. اقدام شهادت کوانگ دوک به نشانه انقلاب ملت او تبدیل شد و رئیس جمهور کندی بعدا اظهار نظر کرد: “هیچ عکس خبری در تاریخ به اندازه آن عکس احساسات در سراسر جهان ایجاد نکرده است.” عکس براون مردم را مجبور به زیر سوال بردن ارتباط ایالات متحده با دولت Diem کرد و به زودی منجر به تصمیم دولت برای عدم مداخله در کودتا در نوامبر شد.
مرد تانکی ، ۱۹۸۹
ویدنر (عکاس) درست در زمانی که مردی که کیسه های خرید را حمل می کرد ، جلوی ماشینهای جنگ را گرفت و دستانش را تکان داد و از حرکت امتناع ورزید ، لنز خود را به آماده کرد تا عکس جالبی بگیرد. تانک ها سعی کردند مرد را دور بزنند ، اما او قدم به قدم آنها گذاشت و برای مدت کوتاهی از آن بالا رفت. ویدنر فرض کرد که این مرد کشته خواهد شد ، اما تانک ها آتش خود را خاموش کردند. سرانجام این مرد به سرعت دور شد ، اما پیش از آنکه ویدنر مقاومت منحصر به فرد خود را جاودانه کند. دیگران نیز صحنه را ضبط کردند ، اما تصویر ویدنر از طریق سیم AP منتقل شد و در صفحات نخست سراسر جهان ظاهر شد. دهه ها پس از اینکه Tank Man به یک قهرمان جهانی تبدیل شد ، وی همچنان ناشناس است. ناشناس ماندن باعث می شود که عکس بیشتر جهانی شود ، نمادی از مقاومت در برابر رژیم های ناعادلانه در همه جا.
طلوع زمین ، ۱۹۶۸
۲۴ دسامبر سال ۱۹۶۸ بود ، دقیقاً ۷۵ ساعت و ۴۸ دقیقه و ۴۱ ثانیه پس از بلند شدن فضاپیمای آپولو ۸ از کیپ کاناورال برای تبدیل شدن به اولین ماموریت سرنشین دار به دور ماه. فضانوردان فرانک بورمن ، جیم لاول و بیل آندرس در شب کریسمس از سالی که خونین و جنگ زده برای آمریکا بود ، وارد مدار ماه شدند. در ابتدای مدار چهارم از ۱۰ مدار ، فضاپیمای آنها از قسمت دور ماه در حال ظهور بود که منظره ای از سیاره آبی و سفید یکی از پنجره های دریچه را پر کرد.
“اوه خدای من! به آن تصویر آن طرف نگاه کن! اینجا زمین در حال بالا آمدن است. وای ، خیلی زیباست! ” آندرس فریاد زد. او یک عکس گرفت – سیاه و سفید. لاول شروع کرد تا یک قوطی رنگی پیدا کند. آندرس گفت: “خوب ، من فکر می کنم آن را از دست دادیم.” لاول از پنجره های سه و چهار نگاه کرد. “هی ، الان اینجاست!” او فریاد زد. آندرس در حالت بی وزن به جایی که لاول بود حرکت کرد و یک شات عکس زد. “گرفتی؟” لاول پرسید. آندرس پاسخ داد: “بله”. این تصویر – اولین نمای تمام رنگی ما از سیاره ما از خارج آن – به راه اندازی جنبش زیست محیطی کمک کرد. و به همان اندازه مهم ، به انسان ها کمک کرد تا تشخیص دهند که در یک کیهان سرد و مجازات کننده ، ما کاملاً خوب شده ایم.
کوچک کردن