تاریخی

عراق جنگ علیه ایران را فرصت مناسبی برای از بین بردن یک تهدید جدی و در عین حال پیشبرد اهداف بلندمدت خود می دانست. این تهدید [به زعم صدام] از انقلاب اسلامی ایران و تلاشهای مستمر ایران برای صدور آن ناشی می شد. صدام اقدامات ایران را تهدید مهمی برای حکومت سکولار و رهبری خود می دانست. این اقدامات ثبات سیاسی داخلی دیگر کشورهای خلیج فارس و ثبات کل منطقه را نیز تهدید می کرد. از سوی دیگر، با تحکیم قدرت روحانیون در ایران و به دنبال کاهش مخالفتهای داخلی و احیای ارتش ایران پس از تحمل ضربات شدید اولیه، شدت این تهدیدها می توانست بیشتر شود و با تقویت ارتش این کشور دامنه آن گسترش یابد. بنابراین، فرصت ایجاد شده که ناشی از ضعف موقت نظامی، سیاسی و اقتصادی ایران بود، توجه صدام را به شدت برای جنگ با ایران به خود جلب کرد.

[از نظر عراق] این جنگ می توانست مفاد قرارداد الجزایر را تغییر دهد و از این رهگذر جایگاه تاریخی عراق به منزله قدرت برتر خلیج فارس اصلاح شود. افزون بر این، عراق [به زعم خود] با شکست دشمن سنتی اش یعنی ایران و با از بین بردن یک منبع تهدید مهم و انقلابی برای همه حکومتهای عربی، می توانست منافع پان عربیستی خود را تأمین کند. بنابراین صدام امیدوار بود که عراق به موقعیت برتری در جهان عرب دست یابد و بر وجهه فردی و قدرتش در عراق و کشورهای غیرمتعهد و در میان اعراب به شدت افزوده شود.

این اهداف در یک جهت بودند. در حالی که حکومت بغداد و دیگر حکومتهای عربی از درون تضعیف می شدند، عراق به منزله یک قدرت نظامی در خلیج فارس نمی توانست به جایگاه برتر دست یابد یا به منزله یک قدرت عربی برجسته مطرح شود. سازگاری حکام عربی با حکومت انقلابی ایران یا سرنگونی و جایگزین شدن حکومتهای بنیادگرا به جای آنان، می توانست آرایش سیاسی و توازن قوای منطقه ای را به شدت تغییر دهد. این امر به نوبه خود می توانست یک تهدید نظامی ـ سیاسی نیز برای حکومت بغداد در پی داشته باشد. از سوی دیگر، عراقیها بدون حمایت سیاسی و اقتصادی حکومتهای عربی نمی توانستند از شکست ایران یا واداشتن آن به پذیرش خواسته های سیاسی خود اطمینان حاصل کنند.

با وجود این اهداف و فرصتها، باز هم اگر صدام در برداشتها و محاسباتش که بسیار سرنوشت ساز بودند، دچار اشتباه نمی شد، شاید این جنگ هرگز رخ نمی داد. در واقع عراق از قابلیت های نظامی ایرانیها در مقایسه با عراقیها، تأثیرات جنگ بر یکپارچه و متحدکردن مردم ایران، شور انقلابی در نیروهای نظامی این کشور و اراده حکومت ایران برای مقاومت برداشت نادرستی کرده بود.

بدیهی است که برخی عوامل زمینه ساز جنگ ایران و عراق برای دانش پژوهان تاریخ جنگ به طور کامل روشن است، عواملی نظیر ظهور یک ایدئولوژی انقلابی توسعه گرا و خطر آن برای ثبات سیاسی داخلی برخی حکومتها و توازن قوای منطقه ای، وجود یک ائتلاف محافظه کار برای حفظ وضع موجود، قدرت طلبی و عطش کسب آبرو و اعتبار بیشتر، و اعتماد به نفس نظامی بیش از حد. بسیاری از متغیرهای مذکور در این مورد خاص ارتباط تنگاتنگی با هم دارند؛ اما جالب توجه است که تهدید اولیه، بیشتر سیاسی بود تا نظامی و کسب اعتبار نیز آشکارا بیش از اهداف راهبردی و اقتصادی اهمیت داشت. البته احساس ترس و نگرانی، زیاده خواهی و جاه طلبی و برداشتها و محاسبات غلط هم در این خصوص بسیار مهم بودند. این الگوها با اینکه قاعده ای کلی محسوب نمی شوند، با این حال نمی توان آنها را صرفاً یک استثنای تاریخی برشمرد. جنگ ایران و عراق نشان داد که تحولات انقلابی در نظام بین الملل و توسعه فناوریهای نظامی نوین هیچ کدام نمی تواند به طور اساسی تمایل کشورها به جنگ افروزی را تغییر دهد. بنابراین شاید بتوان نظریه هایی را که در گذشته برای توضیح جنگ قدرتهای بزرگ تبیین شده اند، به جنگ میان قدرتهای کوچک در عصر حاضر نیز تعمیم داد.

منبع: نمناک

محبوب ترین شاهان ایران

 کورش کبیر ( ذوالقرنین ):

بدون شک محبوبترین شاه تاریخ ایران کورش بزرگ است. تنها شخص ایرانی که نام او با افتخار در قرآن به عنوان ذوالقرنین آمده است. در تورات نیز به عنوان بنده صالح خداوند از وی نام برده شده است و پیامبران بنی اسرائیل او را مسیح موعود و نجات دهنده ملت ها می دانستند. شاهنشاهی که اولین منشور آزادی را در تاریخ بشر نوشت. اولین شاهنشاهی را تشکیل داد که وسعت آن از رود سند تا کناره های دریای مدیترانه را در بر می گرفت. کورش سه امپراتوری بزرگ آن روزگار را شکست داد  وبه قلمروش افزود ؛ ماد ، لیدی و بابل ولی کوچکترین بی احترامی با پادشاهان مغلوب ننمود و با عطوفت و مهربانی با ملل مغلوب رفتار نمود. کورش بزرگ انقلاب اخلاقی را در دنیای قدیم به وجود آورد و به حق عنوان برترین شاه تاریخ ایران و حتی جهان برازنده او است. از مهم ترین خصوصیات اخلاقی کورش بزرگ ، علاقه و محبتی است که به قوام خانواده داشته است. وفاداری او به همسرش کاساندان زبانزد بود . او بیش از یک همسر اختیار نکرد و پس از وفات همسرش نیز به او وفادار ماند.

داریوش بزرگ

شاهی عاقل و دارای اراده ی قوی و عزم راسخ. این شاه، شاهنشاهی هخامنشی را از نو تأسیس کرد و به آن تشکیلاتی داد که در آن زمان بسیار مهم می نمود، چنان که اسکندر و سلوکی ها و بعدها ساسانیان همان روش را در پیش گرفتند. بعضی از محققان داریوش را مهمترین شاه ایران دانسته اند و فقط کورش بزرگ و انوشیروان را قابل مقایسه با او دانسته اند. وسعت شاهنشاهی داریوش از شبه جزیره هند در آسیا تا مقدونیه و رود دانوب در اروپا و از سویی مصر و لیبی و قسمتی از سودان در افریقا را در بر می گرفت.

انوشیروان عادل

خسرو انوشیروان پادشاه محبوب ساسانی بود که مورخین شرقی وی را بزرگترین پادشاه ایران دانسته اند، ولی حالا که معرفت به اوضاع و احوال ایران باستان بیشتر شده است نمی توان او را دارای این مقام دانست . اما در این که او بزرگترین شاه سلسله ساسانی بوده تردیدی نیست. او شاهی عادل و سختگیر، جنگی و مدبر، سردار و دلیر بود. در زمان او سلسله ساسانی به اوج عظمت خود رسید و بارها سپاهیان روم را شکست داد. دولت هیاطله را از صفحه روزگار محو نمود. خزرهای وحشی را گوشمالی داد. ترک ه ای آن طرف رود جیحون رادر جای خود نشاند و حبشی ها را از یمن بیرون راند و این مملکت را دست نشانده ایران نمود. از طرف دیگر اصلاحات او در امور داخلی روح جدیدی به کالبد ایران دمید.

شاپور اول

شکست دهنده سه امپراتور رومی  و اسیر کننده والریانوس امپراتور روم. او یکی از پادشاهان نامی سلسله ساسانی است شکیل و با عزم بود و مردم ایران وی را دوست داشتند.

شاپور دوم ذوالاکتاف

این پادشاه نامدار بیشترین مدت پادشاهی در تاریخ ایران را به مدت هفتاد سال داشته است. او با اقتدار توانست دست اعراب وحشی ، هون ها ، گرجی ها را از تجاوز به ایران کوتاه کند. در چندین نوبت امپراتورهای روم را شکست داد و از آنها غرامت گرفت.

مهرداد کبیر

این شاه از شاهان بزرگ اشکانی است. در زمان او ایران بر سکاها و مردمان صحراگرد که از طرف شمال به کشور فشار می آوردند فائق آمد و ارمنستان را به طور کامل به ایران ملحق ساخت. مهرداد نه تنها بر سکاها غلبه کرد بلکه حدود ایران را تا کوههای هیمالیا در تبت رساند.

ارد اول

از پادشاهان نامی اشکانی که خاطره شکست رومیان به سرداری کراسوس از ایرانیان به سرداری سورنا در زمان او اتفاق افتاد که باعث افتخار تمام ایرانیان محسوب می شود؛ زیرا در این نبرد تعداد سپاه ایران ۱۰ هزار نفر و سپاه روم ۵۰ هزار نفر بود و سپاه ایران به کمک تیراندازان ماهر خود توانست تمامی سپاه روم را نابود سازد.  این نبرد یکی از شگفت آورترین نبردهای دنیای باستان تلقی می شود.

شاه عباس کبیر

پادشاه نامدار صفوی ، در زمان او ایران به اوج عظمت خود رسید و بارها سپاه عثمانی و ازبکان را در دو جبهه متفاوت شکست داد. شاه عباس همچنین بندر گمبرون را از دست پرتغالی ها در آورده و از آن  به بعد این بندر، بندر عباس خوانده شد. او اصلاحاتی را در ایران به وجود آورد و ایران مهد تمدن جهان محسوب می شد. تا جایی که پایتخت او اصفهان نصف جهان خوانده می شد و به حق نامدارترین پادشاه ایران بعد از اسلام محسوب می شود.شاه عباس در اواخر عمر رویه دیگری گرفته وبه ظلم وستم به مردم و کشتن و کور کردن فرزندانش پرداخت.

نادر شاه افشار

کوتاه کننده دست افغانهای یاغی ، روس ها و عثمانی ها از ایران و تسخیر کننده هند. او سرداری قابل و بسیار شجاع بود ولی در امر مملکت داری ناموفق بود.

کریم خان زند

بیشتر به خاطر عطوفت ذاتی و سادگی و بی آلایش بودنش محبوب عوام شد. تا جایی که خود را وکیل الرعایا خواند.