کشف یک سیستم شیبدار بسیار پیچیده در اهرام ثلاثه مصر میتواند پرده از رازی بردارد که قرنها بسیاری از تاریخدانان و باستانشناسان را به خود مشغول کرده بود: مصریان باستان چگونه توانستند اهرام ثلاثه و دیگر عجایب مصر را بسازند؟ زمانی که اهرام ثلاثه دو هزار ساله شدند، یک تاریخدان مصری به نام دیودوروس سیکادامه مطلب ...
کشف یک سیستم شیبدار بسیار پیچیده در اهرام ثلاثه مصر میتواند پرده از رازی بردارد که قرنها بسیاری از تاریخدانان و باستانشناسان را به خود مشغول کرده بود: مصریان باستان چگونه توانستند اهرام ثلاثه و دیگر عجایب مصر را بسازند؟ زمانی که اهرام ثلاثه دو هزار ساله شدند، یک تاریخدان مصری به نام دیودوروس سیکولوس، از این سازه عجیب دیدن کرد و آنچه که میدید او را به شدت حیرتزده کرد زیرا «ماشینهایی که توان بالا بردن چنین سازههای سنگینی را داشتند هنوز اختراع نشده بودند». اما شاید مصریان باستان راهحلی فوق تصور برای بالا بردن چنین سازههای سنگی غولپیکری یافته بودند.
اخیراً باقیماندههای یک سیستم شیبدار باستانی ۴.۵۰۰ ساله در یک معدن سنگ مرمر سفید در بیابان مصر توسط محققان دانشگاه لیورپول و موسسه فرانسوی باستانشناسی شرقی در قاهره کشف شده است. بر اساس نظریات این محققان، کارگران فعال در ساخت اهرام مصر این تکههای سنگی بزرگ که هر کدام از آنها صدها تن وزن و طول داشتند را با سورتمههای غولپیکر جابجا میکردهاند. یانیس گوردون، مدیر ماموریت مشترک باستانشناسان در این باره چنین میگوید: «این سیستم از یک سطح شیبدار مرکزی با دو راهپله در اطراف آن تشکیل شده که هر کدام دارای سوراخهای زیادی هستند. با استفاده از سورتمهای که یک سنگ را حمل میکند و با طناب به این سوراخها متصل شده، مصریان باستان میتوانستند سنگهای مرمر سفید را از معدن بیرون کشیده و از این سطح شیبدار با شیب ۲۰ درصد یا بیشتر به سمت بالا بکشند».
در دو طرف این سطح شیبدار باستانی که در معدن سنگ مرمر سفید هاتنوب کشف شد، دو سری سوراخ وجود دارند که با هر بار کشیده شدن طناب سورتمه توسط کارگران، طنابهای گذشته از درون سوراخها وزن سنگ را برای مدتی تحمل میکردند تا کارگران برای یک تقلای دیگر آماده شوند. کارگردان در دو ردیف و در دو طرف راهپله به سمت بالا حرکت میکردند و همراه خود طناب را میکشیدند تا محموله به سمت بالا حرکت کند. ستونهای چوبی بزرگی که هر کدام نزدیک به ۶۰ سانتیمتر ضخامت داشتند برای انتقال محمولههای سنگی بسیار حیاتی بودهاند. این ستونهای چوبی به کارگران امکان میداد که دو گروه کارگر همزمان از بالا و پایین محموله را به سمت بالا بکشند. سطح شیبدار مذکور با توجه به وزن سنگهایی که کارگران از ارتفاع بال میبردند، احتمالاً دو برابر زاویهای که قبلاً گفته میشد شیب داشتهاند.
گوردون در این باره میگوید: «این سیستم تاکنون در هیچ جای دیگری کشف نشده است. مطالعه رد ابزارها و وجود دو دستورالعمل خوفو ما را به این نتیجه رساند که این سیستم دستکم به دوره حکمفرمایی خوفو، سازنده اهرام ثلاثه در جیزا باز میگردد». اهرام ثلاثه از بیش از ۲ میلیون قطع سنگی ساخته شده که هر کدام بیش از ۲ تن وزن دارند و فضایی به اندازه ۱۳ هکتار را در بر میگیرند.
اهرام ثلاثه مهمترین و مشهورترین سازه باستانی در دنیای امروزی و تنها سازه در میان عجایب هفتگانه است که هنوز سرپا مانده است. اهرام ثلاثه اولین هرم نبود اما بر اساس سایز، بلندترین سازه روی زمین تا قرن نوزدهم میلادی به شمار میآمد. این سازه شگفتانگیز در فلات جیزا در مصر واقع شده که اکنون در حوالی شهر قاهره قرار دارد. تاریخدانان بر این باورند که اهرام ثلاثه در طول دوران حکمفرمایی شاه خوفو که از سال ۲۵۸۹ تا ۲۵۶۶ قبل از میلاد زندگی میکرده ساخته شده است.
تئوریهای مختلفی در مورد هدف از ساخت این سازه مطرح شده است اما قابل قبولترین این تئوریها این است که اهرام ثلاثه را به عنوان مقبرهای برای فرعون وقت مصر ساختهاند. این نظریه که اهرام را با استفاده از نیروی کار بردهها ساختهاند نیز با چالشهایی روبرو شده است. برخی از تاریخدانان بر این باورند که اهرام ثلاثه جیزا و دیگر مقبرهها و بناهای یادبود کشور مصر توسط مصریهایی که به خاطر مهارتهایشان استخدام شده و دستمزد دریافت میکردند ساخته شدهاند.
بر اساس نظریهای دیگر، مردم اقصی نقاط مصر باستان به دلایل متفاوت بر روی ساخت این بنای یادبود کار کردهاند تا خانهای برای پادشاه خود بسازند که تا ابدیت دوام داشته باشد. شکی وجود ندارد که ساخت اهرام ثلاثه مصر منابع مالی بیپایانی نیاز داشته و این امر تنها با کمک کارگران ماهر و ساده صورت گرفته است. اگر به سفر به مصر علاقه دارید، از صفحه تور مصر علاءالدین تراول بازدید کنید و یا با شماره ۰۲۱۷۴۴۹۵ بخش تور خارجی علاءالدین تراول تماس بگیرید. دیدنی های مصر را میتوانید از صفحه جاذبه های مصر در سایت علاءالدین تراول ببینید. علاقمندان به سفرهای خارجی در سراسر جهان میتوانند به بخش تور خارجی وب سایت ما رفته و برای کسب اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرند.
آیا باز هم برایتان سوال است که اهرام مصر را چه کسی ساخت؟ جالب است بدانید اگر امروز با فناوری تکنولوژیهای پیشرفته قرار بود هرم بزرگ مصر را بسازند به هزینهای حد.د ۵ میلیارد دلار با کار شبانهرزی ۲ هزار کارگر و مدت زمان حداقل ۵ سال زمان نیاز بود. این در حالی است که این هرم در ۴۵۰۰ سال قبل توسط ۲۰ هزار کارگر طی فقط ۲۰ سال ساخته شده است! هرم بزرگ جیزه از ۲.۳ میلیون قطعه سنگ ساخته شده که هرکدام از آنها، ۳ تن وزن دارند. این یعنی وزن هرم بزرگ جیزه چیزی در حدود ۶ و نیم میلیون تن است! بسیاری اعتقاد دارند اهرام مصر را فضایی ها ساختهاند. اهرام مصر از نظر اندازه واقعا فرا انسانی هستند، از لحاظ لجستیکی، جابه جایی و برش هر سنگ، قرارگیری و استقرار آن، تنها ۵ دقیقه زمان برده و این موضوع، تقریبا غیرقابل باور است. یکی از عجایب هرم بزرگ، این است که این هرم درواقع ۸ وجه دارد نه ۴ وجه! و این حالت از زمین قابل مشاهده نیست، بلکه فقط از آسمان وآن هم زیر تابش خاصی از نور خورشید مشاهده میشود. اگر اطلاعات اهرام ثلاثه تا اینجا برایتان جالب بود، یک نکته دیگر را نیز باید بدانید، در هنگام ساخت اهرام ثلاثه مصر، ماموتها هنوز منقرض نشده بودند! اگرچه اکثر ماموتها، ده هزار سال پسش، از بین رفتند اما جمعیت کمی از آنها تا ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد زنده بودند. بر خلاف تصور عموم، اهرام ثلاثه در وسط بیایان دور از شهر واقع نشده، بلکه آنها درست در نزدیکی شهر قاهره قرار دارند. هرچند اغلب تصاویر به گونهای گرفته شده که اهرام را در وسط بیابان نشان میدهند.
کوچک کردن
در نوامبر سال ۱۹۱۵ میلادی وقتی که ذخیره غلات جنوب شرق (استان سیستان و بلوچستان فعلی) به نظامیان انگلیسی فروخته شد، قیمت هر خروار گندم به بیست تومان افزایش یافت؛ البته اگر میشد پیدا کرد. در شمال شرق (استان خراسان فعلی)، نظامیان روس همه راهها را بستند و از انتقال گندم به جز آنهایی که به مقصد ارتش روادامه مطلب ...
در نوامبر سال ۱۹۱۵ میلادی وقتی که ذخیره غلات جنوب شرق (استان سیستان و بلوچستان فعلی) به نظامیان انگلیسی فروخته شد، قیمت هر خروار گندم به بیست تومان افزایش یافت؛ البته اگر میشد پیدا کرد. در شمال شرق (استان خراسان فعلی)، نظامیان روس همه راهها را بستند و از انتقال گندم به جز آنهایی که به مقصد ارتش روس بودند جلوگیری میکردند. به علاوه در اختیار قرار دادن چارپایانی همچون قاطر و شتر برای صنعت نفت در خوزستان و نیز برای خدمترسانی به ارتش روسیه و انگلیس، شبکه حمل و نقل کشور را نابسامان کرده بود و توزیع غذا در کشور را با مشکل مواجه نموده بود و این منجر به نتایج فاجعهآمیز شده بود. هنگام جنگ، معمولاً هزینه انتقال غلات بیشتر از کشت آن در بسیاری از مناطق ایران بود. همه این مسائل، شرایط مردم فقیر را بیش از پیش هراسانگیز کرده بود.
عوامل قحطی در ایران
ترکیبی از مصادره گسترده، واسطه گری هنگام جنگ، احتکار و مشکلات کشاورزی به عنوان دلایل این قحطی بیان شدهاست. به علاوه جنگ باعث به هم خوردگی تجارت و تولید محصولات کشاورزی شده بود.
احتکار احمدشاه قاجار در زمان قحطی
یکی از محتکران عمده غلات، احمدشاه بود که تن به پیشنهاد خرید منصفانه رئیسالوزرای خود نیز نمیداد و مقادیر زیادی گندم و جو در انبارها ذخیره کرده بود. شاه قاجار در برابر پیشنهادهای خرید صدراعظم خود اظهار میداشت «جز به قیمت روز به صورت دیگر حاضر برای فروش نیستم». در این برهه میرزا حسن خان مستوفی الممالک با جدیت و تلاش فراوان، به رغم درگیر شدن با عوامل آشکار و نهان انگلیس و روس، با وضع برنامهای درصدد نجات هموطنان خود از این وضع آشفته، مقابله با محتکران و اتخاذ تدابیری برای خرید عادلانه ارزاق عمومی به ویژه گندم، برنج، جو و توزیع آن میان هموطنان بود.
رفتار انگلیسیها نسبت به ایرانیان در حال گرسنگی بهطور غیرمعمولی شبیه همان کاری است که پنجاه سال قبل تر نسبت به ایرلندیها انجام دادند. انگلیسیها اینطور تبلیغ کردند که ایرانیان و مخصوصاً گروههای مقاومت ایرانی مقصر قحطی هستند. همانها هستند که غذا را احتکار میکنند. وقتی انگلیسیها شروع به راهسازی کردند اینطور وانمود کردند که امدادرسانی بر اساس بخشندگی انگلیسیها بنا شده و ایرانیها شکرگزار نیستند.
جنگ جهانی و ورود قوای روس و انگلیس به خاک ایران
با وجود اعلام بیطرفی ایران، نیروهای متخاصم انگلیس و روس از نقاط مختلف وارد کشور شدند. جدا از دلایل ژئوپلتیک و منابع حیاتی ایران که برای ادامه جنگ ضروری بود، یکی از دلایل این تعرض به ایران، شکلگیری احساسات همسو با آلمان از طریق یکی از مقامات دربار بود و بریتانیا از بیم وقوع کودتای آلمانی در ایران، نیروهای خود را تا پشت دروازههای پایتخت پیش آورد. با توجه به نیاز این قوا به آذوقه تمام غلات و مایحتاج ایرانیان حتی زیادتر از نیاز عمداً توسط قوای انگلیس جمعآوری میشد.
آمار کشتههای قحطی بزرگ ایران
ژنرال لیونل دنسترویل دربارهٔ اقدام انگلیس در خرید غله در ایران مینویسد: «در اثر خریدهای ما قیمت غله بالاتر رفت و هر افزایش جزئی به معنای مرگ بسیاری از افراد بود» وی در تاریخ ۵ مهٔ ۱۹۱۸ (۱۴ اردیبهشت ۱۲۹۷) از همدان مینویسد: «قحطی در اینجا اسفناک است… ما محصول را ۴۰ تومان میخریم و امیدواریم مقداری هم کمتر از این تهیه کنیم. هر روز بسیاری میمیرند و بسیاری نیز در حال کمکرسانی مردهاند. اکنون که برفها آب شده و بهار آغاز شدهاست، مردم میروند بیرون و مثل گاو در مراتع میچرند». بسیاری از این مردم نگونبخت در حال چریدن در مراتع مردهاند.
پارهای از منابع مانند محمدقلی مجد از این فراتر رفتهاند و ادعا نمودهاند که هیچ کشوری مانند ایران از جنگ جهانی آسیب ندیدهاست. به نوشته عباس میلانی بسیاری از دیدگاههای ارائه شده توسط مجد محل شک میباشد. در کارهای مجد، او تمایل به این داشتهاست تا منابعی گلچین کند که دیدگاه از پیش تعیین شده او را تأیید کند.
از دیدگاه مجد، این قحطی بزرگترین قحطی و بزرگترین فاجعهٔ تاریخ ایران است که از حملهٔ مغول در قرن سیزدهم میلادی نیز بسیار فراتر رفت. همانطور که اشاره شد، این واقعه یکی از مصائب بزرگ تاریخ ایران است که دربارهٔ آن مطالب اندکی نوشته شده و حتی کمتر شناخته شدهاست. از دیدگاه مجد در این قحطی نزدیک به ۴۰٪ (در برخی دیگر از منابع ۲۵ درصد) از جمعیت ایران به سبب گرسنگی و سوء تغذیه و بیماریهای ناشی از آن نابود شدند و مجد دولت بریتانیا را به دلیل خرید گستردهٔ غله و مواد غذایی در ایران، وارد نکردن غذا از هند و بینالنهرین، ممانعت از ورود غذا از ایالات متحده و اتخاذ سیاستهای مالی – از جمله نپرداختن درآمدهای نفت به ایران – مسبب اصلی میداند.
پژوهشگرانی همچون یرواند آبراهامیان، همایون کاتوزیان و بری روبین در بررسیهای پژوهشی خود مرگ بر اثر گرسنگی و بیماری را حدود دو میلیون برآورد کردهاند.
نقش میرزا کوچک خان و کمک او به قحطی زدگان ایران
نهضت جنگل مقارن با قحطی در ایران بود. در این مقطع در جغرافیای حکومت میرزا کوچک خان آثار قحطی کمتر دیده میشد و جنگلیها با مدیریت منابع طبیعی و کشاورزی گیلان توانسته بودند این قحطی بزرگ را در محدودهٔ سرزمینی خود کنترل کنند.
همزمان با شرایط سخت قحطی بزرگ در ایران، نهضت جنگل توانست علاوه بر کنترل قحطی در گیلان، ملجا و پناهگاهی برای بسیاری از ایرانیان باشد. جنگلیها مقرری مشخصی از برنج برای مردم تهران، همدان، و چند شهر و آبادی دیگر در نظر گرفته بودند. عملکرد کمیته تحت ریاست کوچک خان در خصوص مدیریت قحطی باعث شد هیأتهای مذهبی آمریکایی حقوق بشر در رشت پول امداد را پس فرستند و بگویند به دلیل تدابیر مؤثری که این ایلیاتیها (جنگلیها) به کار گرفتهاند به کمک ایشان نیازی نبودهاست. همچنین پدر موری سرپرست هیئت مذکور، موفقیت جنگلیها را بدین گونه ستود: جنگلیها ماهانه ۱۰ هزار دلار صرف مراقبت از پناهندگان قحطی زدهای میکنند که به رشت میآیند.
به گفته یکی از پزشکان بیمارستان آمریکایی در تهران با نام دکتر جی دی فریم، جنگلیها با فراهم آوردن سرپناه برای مردم بیپناه و کنترل ورود و خروج برنج از شهر رشت عملیات امداد ترتیب دادند. این عملیات امداد شگفتی این پزشک را برانگیخته بود.
تصاویر قحطی بزرگ ایران
منبع: ویکی پدیا و چند سایت دیگر