علمی

چگونگی خواب حیوانات

حیوانات مثل ما چشم بند، قرص خواب یا آهنگ های مخصوصی ندارند که به آن ها کمک کنند بخوابند، چگونگی خواب حیوانات بسیار جالب است بنابراین آن ها فقط می توانند از امکاناتی که غزیزه و بدن شان در اختیارشان می گذارد استفاده کنند. اما جالب است که بسیاری از حیوانات عادت های بسیار عجیب و خارق العاده ای برای استراحت کردن دارند. در ادامه بیشتر با چگونگی خواب حیوانات در حیات وحش آشنا می شوید در میان جانوران، ایستاده و عمودی خوابیدن از امتیازات حیوانات بلند و دراز و سنگین است، زیرا جانداران بلندقد و سنگین نمی‌توانند روی زمین بخوابند و اگر بخواهند این کار را انجام دهند به راحتی نمی‌توانند روی پاهایشان بلند شوند و هنگام خطر نیز قادر نخواهند بود به آسانی از روی زمین بلند شده و فرار کنند.

خوابیدن حیوانات روی زمین و در میان بوته‌ها برای حیوانات دیگر مخصوصا جانداران کوچک‌تر نوعی امتیاز است، چراکه این حیوانات به راحتی هنگام خطر می‌توانند فرار کنند و مخفی شوند. از میان جاندارانی که ایستاده می‌خوابند می‌توان فیل‌ها، گورخرها، اسب‌ها و زرافه‌ها را نام برد که همگی دارای قدی بلند و جثه‌ای سنگین هستند. از بین پرندگان نیز می‌توان فلامینگوها را نام برد که ایستاده می‌خوابند. از آنجا که فلامینگو‌ها اغلب در مرداب‌ها و بسترهای تند و تیز و نمکزار زندگی می‌کنند، نمی‌توانند دراین مکان‌ها در آب نشسته یا بخوابند. برخی دیگر از پرندگان مانند جغدها نیز روی شاخه‌های درختان به صورت عمودی و ایستاده می‌خوابند. این پرندگان برای حفظ وزن و تعادل خود روی درخت، پنجه‌ها و چنگال‌های خود را دور شاخه‌ها قرار می‌دهند تا هنگام خواب به زمین سقوط نکنند.

هنگامی که انسان خواب است در حال ذخیره سازی اطلاعات دریافت شده و جذب مواد شیمیاییای که تنها در شب ها در بدن ترشح میشود , می باشد . مغز انسان در حین خوابیدن هایش آرام و خنک می گردد و فعالیت هایش به حداقل می رسد .

در حالی که این مساله در مورد برخی از حیوانات مانند نهنگ ها و فیل های دریایی صدق نمیکند ,آنان موقعی که به خواب میروند مغزشان مانند زمانی که بیدار هستند فعال است و به فعالیت خود ادامه می دهند بدون آنکه مشکلی برای شان به وجود آید.

حیوانات چگونه می خوابند

برخلاف ما انسان ها خواب برای حیوانات صرفا برای جوانسازی , بازسازی و سازمان دهی اطلاعات دریافت شده نمی باشد ,به نظر می‌رسد که خواب میتواند در کارایی های مغزشان, کاربردی متفاوت داشته باشد به همین دلیل ؛ زمان خواب هر کدام از آنان با یکدیگر فرق دارد . برای مثال بسیاری از گونه های نهنگ ها با فعالیت نیمی از مغزشان به خواب فرو میروند بدین معنی که دیگر ناحیه از مغزشان آگاه و به فعالیت خود ادامه می‌دهد و همین باعث می‌شود که او بتواند در خواب به سطح آب بیاید و نفسی تازه کند .

حیوانات گوشتخوار بیش از گیاهخوار می خوابند و اکثر پستانداران خصوصا در ماههای اول زندگی شان بیش از سالهای بعدی خود نیاز به خواب دارند البته در این بین بچه دلفین ها در هفته‌ها و سالهای اولیه زندگی خود به کل نمی خوابند . خواب برای ادراک و کارایی مغز برخی از گونه‌ها بسیار پراهمیت می باشد در عین حال گونه‌های دیگری از حیوانات خوابیدن را جزء نیازهای واجب شان نمی دانند .

خفاش ها به مدت ۲۰ ساعت می خوابند در حالی که زرافه ها تنها ۲ ساعت چرت می زنند . سمورهای آبی در هنگام خواب دستهای هم را می گیرند که به ناگاه از هم جدا و دور نگردند .

زرافه ها به دلیل آنکه بزرگ و حیواناتی آرام هستند ودر مقابل حمله‌های گوشتخواران بسیار آسیب‌پذیرند ,برای مدت طولانی نمی خوابند و می‌توانند تا هفته ها بدون خوابیدند روز و شب شان را سپری کنم . برخی از پرنده های مهاجر برای ۶ ماه مداوم در حال مهاجرت و پرواز کردن هستند و خیلی از این نوع پرندگان در حالت پرواز می خوابند .

گورخرها, فیل ها و اسب ها می توانند در حالت ایستاده به خواب بروند زیرا که صیادان و شکارچیان همیشه در کمین هستند و این حیوانات باید هوشیار باشند و به محض حمله دیگران آماده فرار باشند .

خوابیدن میمون ها

دانشمندان با تحقیق بر روی میمون ها سعی دارند به چگونگی خواب انسان ها و نقش خواب در تکامل انسان پی ببرند. آن ها پی برده اند حیواناتی مثل اورانگوتان ها، گوریل ها و شامپانزه ها، مانند انسان ها دوست دارند هنگام خواب دراز بکشند و بدن شان را جمع کنند. همچنین این حیوانات برای خودشان جای خواب درست می کنند یا جایی را برای خوابیدن انتخاب می کنند که دست موجودات شکارچی به آن ها نرسد و همین مسأله به آن ها کمک می کند در مقایسه با گونه های دیگری از میمون ها مثل بابون ها که بالای درخت ها می خوابند، خواب بهتری داشته باشند. امکان تجربه ی یک خواب طولانی تر و آسوده تر احتمالا در فرآیند تکامل ما نقش داشته و به بیشتر شدن هوش ما کمک کرده است.

خرس ها چگونه می خوابند

نکته ی قابل توجهی در مورد خواب خرس ها وجود ندارد، به استثنای مواقعی که زمان زایمان آن ها فرا می رسد. در زمستان، خرس های باردار به خواب عمیق زمستانی فرو می روند، ضربان قلب شان کم می شود و دیگر نه آب و غذا می خورند، نه ادرار و مدفوع می کنند و نه حرکتی می کنند، اما می توانند در حین همان خواب عمیق زایمان کنند. توله خرس ها بعد از به دنیا آمدن از مادرشان که هنوز خواب است پرستاری می کنند تا آنکه با پایان زمستان، خرس مادر از خواب بیدار می شود و آن ها را با دنیای بیرون آشنا می کند.

چگونگی خوابیدن قورباغه

قورباغه ها هم مانند بسیاری از حیوانات در زمستان به خواب می روند اما این حیوانات بی مو چطور خودشان را گرم نگه می دارند؟ بدن قورباغه ها به نوعی ضدیخ حیوانی مجهز است، یعنی اگرچه ممکن است درون حفره های بدن و زیر پوست شان یخ ببندد، اما غلظت بالای ماده ی گلوکز در اندام های حیاتی شان از منجمد شدن این اندام ها جلوگیری می کند. در این حالت، قورباغه ها دیگر نفس نمی کشند و ضربان قلب شان پایین می آید، اما با فرا رسیدن بهار، گرمای هوا دمای بدن شان را بالا می برد و به این ترتیب بدن آن ها وظایفش را به همان شکل سابق از سر می گیرد.

حلزون های صحرایی چگونه می خوابند

حلزون ها می توانند سال ها بخوابند. چند سال پیش اتفاق جالبی در همین رابطه افتاد. یکی از کارکنان موزه ی بریتانیا حلزونی از صحرای مصر را با این تصور که مرده است روی یک کارت چسبانده بود اما چهار سال بعد او متوجه رد ماده ی لزج بدن حلزون روی کارت شد و وقتی صدف حلزون را از روی کارت جدا کرد، حلزون شروع به حرکت کرد.

فیل دریایی چگونه می خوابد

فیل های دریایی این توانایی را دارند که همزمان شنا کنند و بخوابند. این حیوانات می توانند هر جایی بخوابند. آن ها هم می توانند تا پنج دقیقه نفس شان را حبس کنند و زیر آب چرت بزنند و هم می توانند در ساحل تا ۱۹ ساعت به خواب عمیقی فرو بروند. البته آن ها استحقاق این خواب طولانی را دارند چون فیل های دریایی می توانند تا ۸۴ ساعت بی وقفه شنا کنند. این حیوانات وقتی می خواهند در آب بخوابند، بخش هایی از بدن خود را باد می کنند. این ویژگی آن ها مانند نوعی جلیقه ی نجات بیولوژیک عمل می کند و این حیوانات فربه را شناور نگه می دارد.

چگونگی خوابیدن کوسه ها

اغلب گونه های کوسه برای آنکه بتوانند اکسیژن آب را از طریق دستگاه تنفسی شان دریافت کنند باید دائما در حرکت باشند، اما گونه های دیگری از کوسه مجراهای تنفسی ای پشت چشم هایشان دارند که به آن ها این امکان را می دهد تا در حالت سکون هم اکسیژن را دریافت کنند. اما در مجموع به نظر می رسد که این حیوانات بیشتر استراحت کوتاهی می کنند تا آنکه خواب عمیقی داشته باشند. دانشمندان متوجه شده اند شنا کردن کوسه ماهی های خاردار به ستون فقرات آن ها وابسته است نه مغزشان، به همین دلیل آن ها می توانند هنگام خواب مغزشان را غیر فعال کنند و در عین حال به شنا کردن ادامه دهند. بعضی از کوسه های سفید هم هنگام خواب در برابر جریان آب بی حرکت می مانند، بنابراین آب به طور خودکار از دستگاه تنفسی آن ها عبور می کند و بدون هیچ تلاشی اکسیژن آب را دریافت می کنند.

دلیل برعکس خوابیدن خفاش

برعکس پستانداران کم خوابی مثل نهنگ های عنبر و زرافه ها، خفاش های قهوه ای روزانه حدود ۱۹ ساعت می خوابند. این حیوانات شب زی، تمام روز را معکوس می خوابند، چون خفاش ها بال های ضعیفی دارند و پرواز از این حالت برایشان راحت تر است. بعد از خفاش ها طولانی ترین مدت خواب روزانه مربوط به آرمادیلوها، صاریغ ها، تنبل ها، ببرها و در آخر گربه های اهلی است.

کدام حیوانات ایستاده می خوابند

این حیوانات ایستاده می خوابند و در همان حین هوشیار می مانند. این حیوانات می توانند بدون آنکه نیازی به فشار به عضلات باشد، پاهای خود را در حالت ایستاده قفل کنند. اما اسب ها (و همینطور گاوهای ماده) باید گهگاه روی زمین بخوابند چون وقتی ایستاده هستند نمی توانند مرحله ی رِم خواب را تجربه کنند. فلامینگوها هم ایستاده می خوابند چون در زیستگاه های معمول آن ها جای راحت زیادی برای خوابیدن وجود ندارد.

نحوه خوابیدن میرکات

میرکات ها شب را درون لانه های زیر زمینی خود سپری می کنند که سیستم پیچیده ای از تونل ها و خوابگاه های زیرزمینی است. در هر اجتماعی از این حیوانات تا حدود ۴۰ میرکات وجود دارد. این حیوانات دسته جمعی و در کنار یکدیگر می خوابند تا از گرمای بدن همدیگر استفاده و از رهبران گروه که در انتهای جمع می خوابند محافظت کنند. سگ ها، سنجاب ها، خفاش ها و تعداد دیگری از حیوانات هم هنگام خواب برای گرم شدن کنار یکدیگر می خوابند.

خوابیدن اردک ها چگونه است

اردک ها گروهی می خوابند. آن ها هنگام خواب به صف می شوند و دو پرنده ای که ابتدا و انتهای صف هستند یک چشم شان را که رو به بیرون صف است باز نگه می دارند تا مراقب حضور موجودات شکارچی باشند و چشم دیگرشان را می بندند. اردک های درون صف هر دو چشم شان را می بندند. دو پرنده ی ابتدا و انتهای صف با استراحت دادن یک نیم کره ی مغز خود، از جان همه ی اردک های صف محافظت می کنند.

آلباتروس چجوری به خواب می رود

آلباتروس ها گونه ای از مرغان دریایی هستند و بیشتر زندگی شان را صرف پرواز و پیدا کردن شکار می کنند. سبک زندگی آن ها فرصتی برای خوابیدن باقی نمی گذارد اما به اعتقاد دانشمندان این پرندگان قادرند همزمان چند کار را انجام دهند یعنی توانایی آن را دارند که حین پرواز کردن بخوابند. بعضی از دیگر گونه های پرندگان هم اینگونه هستند و می توانند حین پرواز و مهاجرت، صدها بار چرت هایی چند ثانیه ای را تجربه کنند.

خوابیدن سمور آبی

حمله ی موجودات شکارچی تنها مشکل حیوانات هنگام خوابیدن نیست. سمورهای دریایی برای خوابیدن، روی سطح آب به پشت دراز می کشند و برای آنکه حین خواب در آب غرق نشوند، دسته جمعی یا بین جلبک های دریایی می خوابند و گاهی دست های همدیگر را می گیرند تا از هم جدا نشوند.

طرز خوابیدن زرافه

زرافه ها به دلیل خطر حمله ی موجودات شکارچی، روزانه فقط حدود ۳۰ دقیقه می خوابند و البته به دلیل فرم بدن شان، منظره ی خوابیدن این حیوانات بسیار تماشایی است. با اینکه زرافه بلندترین حیوان است اما کوتاه‌ترین خواب را در میان پستانداران دارد، یعنی تنها ۳۰ دقیقه در طول روز و هربار تنها چند دقیقه می‌خوابد! تا سال ۱۹۵۰ محققان معتقد بودند که زرافه اصلا نمی‌خوابد.  زرافه در طول روز فقط نیم ساعت می خوابد. البته خواب زرافه پیوسته نیست و هربار فقط چند دقیقه می خوابد. تا سال ۱۹۵۰ میلادی محققان بر این باور بودند که زرافه اصلا نمی خوابد اما بعدا کشف شد که این حیوان قدبلند فقط نیم ساعت در روز می خوابد و خوابیدن برای او کار سختی است. زرافه ها با گردن درازی که دارند خیلی برایشان سخت است که دراز بکشند و خیلی زود از خواب بیدار می شوند. آنها بلندترین حیوان در کره زمین هستند اما کمترین خواب را در میان پستانداران دارند. یکی دیگراز مشکلات زرافه گردن دراز، نوشیدن آب است. این حیوان به سختی می تواند آب بخورد و بیشتر آب موردنیاز بدنش را از گیاهان تامین می خورد و به ناچار هر روز یک بار آب می نوشد. شاید اگر زرافه مجبور نبود هیچ وقت نه آب می خورد و نه می خوابید.

آیا نهنگ میخوابد

در سال ۲۰۰۸ محققان در حوالی سواحل شمالی شیلی با گروهی از نهنگ های عنبر مواجه شدند که نزدیک سطح آب شناور و خوابیده بودند. پیش از آن تصور می شد نهنگ های عنبر هم مانند دلفین ها و بعضی از دیگر گونه های نهنگ، هنگام خواب فقط به یک سمت مغزشان استراحت می دهند، اما این نهنگ ها متوجه کشتی ای که به آن ها نزدیک می شد نبودند، تا آنکه یکی از نهنگ ها به طور اتفاقی با بقیه برخورد کرد، در نتیجه همه ی گروه بیدار و از آنجا دور شدند. بعد از این اتفاق، محققان متوجه شدند شیوه ی خواب نهنگ های عنبر متفاوت از خویشاوندان شان است و آن ها به طور مرتب خواب کاملی را در نزدیکی سطح آب تجربه می کنند. این نهنگ ها هنگام خواب نفس نمی کشند و حرکتی نمی کنند و اگر شکل دیگری از خواب نداشته باشند، احتمالا کم خواب ترین پستاندار دنیا هستند.

نحوه خوابیدن دلفین

دلفین ها موجودات شگفت انگیزی هستند و اگرچه معمولا به خاطر هوش زیادشان مورد توجه قرار می گیرند اما نحوه ی خوابیدن این حیوانات هم جالب توجه است. دلفین ها می توانند حالت بسیار عمیقی از خواب را تجربه کنند و در این حالت مانند یک کنده ی چوب روی سطح آب شناور می مانند. جالب تر آنکه، دلفین های پوزه دراز هنگام خواب یک نیم کره ی مغزشان را غیر فعال می کنند و چشم مخالف آن نیم کره را هم می بندند، اما نیم کره ی دیگر مغز آن ها فعال و چشم مخالف آن باز می ماند تا بتوانند مراقب اطراف شان باشند و متوجه حضور دلفین های دیگر یا موجودات شکارچی بشوند. بعد از گذشت حدود دو ساعت، نیم کره ی دیگر مغزشان را غیر فعال می کنند و به این هر دو نیم کره و چشم خود را استراحت می دهند.

کاملاً واضح است که اگر ما در حالت هوشیاری به سر ببریم، نمی‌توانیم به خواب برویم و از آنجا که ساختار مغز پستانداران به شکلی است که تا زمانی که هوشیار باشند بیدار هستند، پس دلفین‌ها که باید در هوشیاری تصمیم بگیرند که چه وقت نفس بکشند چه هنگام می‌خوابند؟ تحقیقات ثابت کرده است که برای رفع این مشکل دلفین‌ها هنگام خواب نیمی از مغزشان را فعال نگه داشته و نیم دیگر در حال کار نگه می‌دارند. به این صورت آنها هم استراحت لازم را دارند و هم تا حدودی در حالت نیمه هوشیار می‌باشند. گفته می‌شود که این حیوانات حدود ۸ ساعت در روز را در این حالت به سر می‌برند.

ما انسان‌ها احتمالا هرگز درک نمی کنیم که این نوع خواب چگونه است، اما آن را می‌توان به حالت ابتدای فرو رفتن به خواب یعنی حالتی که نیمه بیهوش هستیم و صداهای گنگی می‌شنویم تشبیه کرد. حال این سؤال پیش می‌آید که دلفین ها کجا می‌خوابند؟ بهترین جا برای انان نزدیک سطح اقیانوس است که بتوانند در موقع مقتضی روی آب بیایند و نفس بکشند. این کار مختص دلفین ها نیست و خفاش های میوه خوار، گراز ماهی ها (پورپویزها)، ایگواناها، فوک ها، پرندگان و اردک ها هم هنگام خواب به همین شکل عمل می کنند.