آیا با پیشرفت تکنولوژی زندگی انسان ها شادتر شده

 تکنولوژی از تخنهٔ یونانی به معنای هنر می‌آید. معادل فارسی فناوری (به اشتباه فن‌آوری، مگر این که فن را از خارج بیاوریم.) هم از فن که آن هم به معنای هنر است می‌آید. ما در طول تاریخ از تکنولوژی به عنوان خادم استفاده می‌کردیم و به حق که هدف تکنولوژی هم این است که خادم ما باشد؛ اما اکنون زمانه فرق کرده و صنعتی شدن افراطی، تکنولوژی را مخدوم ما کرده است. بیشتر نیروی بشر صرف این می‌شود که تکنولوژی را توسعه بدهد. آیا همین تکنولوژی به همین نسبت برای ما خوشبختی می‌آورد؟ پاسخ من به این سوال خیر است. دنیای صنعتی پر شده است از بی‌معنایی، تنش، آسیب به محیط زیست، بی‌عدالتی و سیاهی که متهم ردیف اول و دوم آن تکنولوژی است. غول‌های تکنولوژی نیروی کارشان را به بردگی می‌کشانند. محیط زیست را تخریب می‌کنند. و بی‌عدالتی می‌سازند. خود ما ذهنمان را تسلیم تکنولوژی کرده‌ایم. باعث شرمساری است که کیفیت دید و بازدیدها و دلتنگی‌های ما بازیچهٔ تکنولوژی شده و خیابان‌ها پر شده است از زامبی‌های گوشی به دست. در مذمت تکنولوژی فلافسهٔ بسیاری نوشته‌اند و در این نوشته قصدم این نیست که همهٔ این نقدها را اثبات کنم؛ من فقط می‌خواهم در ذهن خواننده‌ام چراغِ سوالی روشن کنم.

می‌خواهید بگویید که تکنولوژی مثل چاقو کاربرد مثبت و منفی دارد و ما باید هوشیارانه از آن استفادهٔ مفید ببریم؟ با این دیدگاه مخالفم. این مسأله اثبات فلسفی دارد که کاربرد خوب و بد تکنولوژی همراه آن است. زمانی که چیزی مثل چاقو را به دست فرزندان آدم می‌دهیم، باید بدانیم که اینان موجودات کاملاً خوش‌ذاتی نیستند و قطعاً با چاقویشان به جان بیچاره‌ای می‌افتند. زمانی که شبکه‌های اجتماعی مورد استفاده می‌گیرند، طبیعتاً محلی برای جولان ترول‌ها، اسپمرها، دروغگوها، کلاهبرداران و سیاستمداران فریبکار مهیا شده. این طور هم نیست که یک تکنولوژی فقط در یک زمینه منجر به تغییر می‌شود. مثلاً ابداع یک محصول فناورانه در زمینه تولید یک قطعه الکترونیکی می‌تواند در جایی دیگر انقلابی در تولید سیمان به پا کند و آن هم ممکن است در صنعت نظامی کاری کند که بعدتر صنعت خودروسازی را متحول کند. این اثر ماشه یا دومینو است.

تکنولوژی ذهن ما را می‌دزد (این مقاله) و برده و معتاد خودش می‌کند. فیسبوک (کل فیسبوک شامل اینستاگرام و واتس‌اپ) و گوگل (آن هم شامل ده‌ها سرویس دیگرش) اطلاعات ما را جمع می‌کند و حتی ما را بهتر از خودمان و اطرافیانمان می‌شناسند و معمولاً هم از این شناخت در جهت پولسازی و اهداف خبیث استفاده می‌کنند. رسانه‌ها هم به کمک سیاستمداران مورد علاقه‌شان می‌شتابند و افکار مردم را به خوشگلی مهندسی می‌کنند. کافی است به نقش بی‌بی‌سی در زمان رضاشاه، محمدرضا شاه و مصدق توجه کنیم.

تکنولوژی به زودی مسئول بحران‌های زیادی خواهد بود. شاید مهم‌ترین آن‌ها، بحران محیط زیست باشد که همین حالا هم پایش روی خرخرهٔ سیاره و ساکنانش است. بهتر است از هر فناوری فقط در مواقع لزوم استفاده کنیم. آیا واقعاً کشور ما به اینترنت نسل پنجم نیاز دارد؟ آیا سیاستمداران ما هم مثل بقیهٔ کشورها منافع کوتاه‌مدتشان را به سلامت مردم ترجیح می‌دهند؟ پاسخ تقریباً روشن است.

این نوشته از مغز آشوب‌زده و نامنظم می‌آید. می‌دانم که با عجله و بدون فکر نوشته شده ولی اگر این حرف‌ها شما را عصبانی می‌کند، گاردتان را پایین بیاورید و حرف منتقدان تکنولوژی را هم بشنوید. شاید آینده ماتریکس باشد. اصلاً بیایید حرف بزنیم.